Τι ακούσαμε στην διημερίδα για τη Βιώσιμη Διαχείριση Φυσικών Πόρων στη Σίφνο

Στις 25 και 26 Ιουνίου 2022, ο Δήμος Σίφνου φιλοξένησε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μαριάνθη Σίμου» διημερίδα με τίτλο «Βιώσιμη Διαχείριση Φυσικών Πόρων».

Η διημερίδα ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Δήμου Σίφνου, όπου πρόεδρος ήταν ο Θωμάς Γοζαδίνος μέχρι που μας άφησε για το τελικό του ταξίδι. Η προσπάθεια αφιερώθηκε στην μνήμη του και αναφέρθηκαν επανειλημμένως ιδέες και προτάσεις που ο ίδιος υποστήριζε.

Για την οργάνωση, συμμετείχαν οι Αλεξάνδρα Κατσίρη, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ, ο Νίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης «Άνεμος Ανανέωσης», και π. ευρωβουλευτής, και η Αμαλία Ζέπου, αντιδήμαρχος στο Δήμο Αθηναίων (2014-2019).

Τα προγράμματα που σχετίζονται με το θέμα της ημερίδας ήταν το STARTS4Water που ενθαρρύνει τη συνάντηση τέχνης, τεχνολογίας και τοπικής κοινωνίας, η «HYDROYSA» που πραγματεύεται εναλλακτικές μεθόδους εξοικονόμησης νερού σε άλλα νησιά, καθώς και το SMilo, ένα πρόγραμμα δικτύωσης με μικρά νησιά όλης της Μεσογείου. Πλούτος ιδεών, ανάδειξη συνεργασίας και συμπερίληψη της τοπικής κοινωνίας στον από κοινού σχεδιασμό λύσεων έκαναν την ημερίδα ξεχωριστή και ουσιαστική.

Οι ομιλίες χωρίστηκαν σε τρεις ενότητες: Την ενότητα «Νερό» συντόνισε ο Νίκος Μπελιός, διευθυντής του γυμνασίου Σίφνου, και ο Γιώργος Σαχίνης, διευθυντής στρατηγικής και καινοτομίας στην ΕΥΔΑΠ. Την ενότητα «Υγροβιότοποι» συντόνισαν ο Ανδρέας Ανδρεαδάκης και ο Νίκος Μαμάσης, Καθηγητές ΕΜΠ, και την ενότητα «Αγροτικό Τοπίο» συντόνισε ο Νίκος Χρυσόγελος.

Οι ομιλίες ήταν οι εξής: Ο Σίμος Μαλαμής, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ, μίλησε για λύσεις που δοκιμάστηκαν σε τρία νησιά. Στην Μύκονο δοκιμάστηκαν συστήματα συλλογής βρόχινου νερού τόσο σε οικιστικές όσο και σε γεωργικές περιοχές για ύδρευση και άρδευση καλλιεργειών. Στην Τήνο, κατασκευάστηκε ένα σύστημα αφαλάτωσης θαλασσινού νερού και άλμης με τη χρήση ηλιακής ενέργειας που βασίζεται στις αρχές της εξάτμισης και συμπύκνωσης. Στην Μυτιλήνη, κατασκευάστηκε μια μονάδα ολοκληρωμένης διαχείρισης λυμάτων με τη χρήση αναερόβιας χώνευσης και τεχνητών υγροβιότοπων, ανακύκλωση για άρδευση δασικής έκτασης με οπωροφόρα και καλλωπιστικά φυτά.

Ο Νίκος Γεωργιάδης, κεντρικό στέλεχος της MedINa, περιέγραψε το σύστημα λίθινων αναβαθμίδων στη συγκράτηση νερού σε ρέματα και ποτάμια λεκανών απορροής ώστε να ποτίζονται τα χωράφια χωρίς να χάνονται νερό και χώμα στη θάλασσα.

Ο Αλέξανδρος Βαΐτσος περιέγραψε το καλλιτεχνικό έργο «Μαθαίνοντας από την Πουλάτη», ένα έργο που αναφέρεται σε παραδοσιακό σύστημα εξοικονόμησης νερού αφ’ ενός και αφ’ ετέρου στις τρεις κύριες δεξαμενές που τροφοδοτούν σήμερα το νησί μας με αφαλάτωση.

Η Αλεξάνδρα Κατσίρη μίλησε για τους τεχνητούς υγροβιότοπους ως μια βιώσιμη μέθοδο για την επεξεργασία λυμάτων μικρών οικισμών με χαμηλές απαιτήσεις στην κατασκευή και στη λειτουργία, τονίζοντας ότι οι εξελίξεις της τελευταίας εικοσαετίας καθιστά το σύστημα αποδοτικό και οικονομικό και πρότεινε λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στη Σίφνο.

Ο Νίκος Χρυσόγελος περιέγραψε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SMilo με προσέγγιση «λύσεις με βάση τη φύση» που έχει βαθιές ρίζες στην κουλτούρα και την παραδοσιακή γνώση νησιωτικών κοινωνιών. Στη δεύτερη ομιλία του έδωσε συνταρακτικά στοιχεία για τις προβλέψεις της πορείας του κλίματος και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, τονίζοντας την εξαιρετικά ευάλωτη θέση της Μεσογείου. Ο ρόλος των μικρών νησιών όπως η Σίφνος, μπορεί να είναι σημαντικός: Ενώ στη μεγάλη κλίμακα μπορεί να μοιάζουν μάταιες οι προσπάθειες, ο αντίκτυπος ειδικά σε θέματα αντίληψης, παιδείας και ταυτότητας των τόπων, μπορεί να είναι εντυπωσιακός.

Η Άννυ Μητροπούλου, διαχειρίστρια του Cyclades Preservation Fund, μίλησε για τις διαφορετικές παρεμβάσεις που το ίδρυμα υποστηρίζει και για τον κομβικό ρόλο που πρέπει να παίξουν οι Δήμοι δοκιμάζοντας διαφορετικές λύσεις προσαρμοσμένες στα μέτρα των τοπικών οικοσυστημάτων. Επίσης, τόνισε τη σημασία της συνεργασίας με τοπικές κοινότητες που συμπεριλαμβάνουν πλέον και αξιοσημείωτο αριθμό ξένων ιδιοκτητών και επιχειρηματιών στα νησιά μας.

Ο Μάνος Ματσαγγάνης, Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, και η Αμαλία Ζέπου, μέλος του προγράμματος «Μαθαίνοντας από την Πουλάτη», ανέλυσαν το παραδοσιακό σύστημα διαμοιρασμού του νερού των πηγών της Πουλάτης ως ένα μοναδικό παράδειγμα διαχείρισης παγκοσμίως, σύμφωνα με την διεθνή αντίληψη για δίκαια, βιώσιμα και ανθεκτικά οικονομικά συστήματα εκμετάλλευσης των κοινών αγαθών.

Τέλος, το απόγευμα της πρώτης μέρας, η Ελένη Τζιρτζιλάκη, αρχιτέκτων και «community artist», πήρε όσους συμμετείχαν για ένα σιωπηλό περίπατο στο διακεκομμένο αλλά ακόμα πανέμορφο μονοπάτι του Αρτεμώνα προς την Πουλάτη, το οποίο βοήθησε στην κατανόηση του Σιφνέικου τοπίου με τις αισθήσεις του καθενός. Ο περίπατος κατέληξε στην ανάγνωση ενός μανιφέστου για το ευάλωτο τοπίο της Σίφνου.

Ως αποτέλεσμα της διημερίδας υπήρξαν σκέψεις για συγκεκριμένα επόμενα βήματα και άμεσες παρεμβάσεις μπροστά στη ραγδαία άνοδο του τουρισμού.

Συμπέρασμα ήταν ότι οι λύσεις σε πολλές από τις προκλήσεις έχουν εφευρεθεί από τη σύγχρονη τεχνολογία ή βρίσκονται ήδη στην ίδια μας την παράδοση, ενώ πολλοί άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να φέρουν στη Σίφνο γνώση κι επαφές που υπάρχουν εντός και εκτός Ελλάδος.

Αυτή η υπενθύμιση πρέπει να επαναλαμβάνεται και γι αυτό θα υπάρξει συνέχεια.

[Απο κείμενο της Αμαλίας Ζέπου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Σιφναϊκά Νέα" τον Ιούνιο του 2022]